Het is veel meer dan alleen een opwarming voor seks: het vergroot de opwinding, versterkt de emotionele band en creëert een sfeer waarin vertrouwen en verlangen kunnen groeien. Maar naast al het positieve brengt voorspel ook risico’s met zich mee die vaak worden onderschat. Kunnen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) ook zonder penetratie worden overgedragen? En welke beschermingsmaatregelen zijn slim? In dit artikel beantwoorden we alle belangrijke vragen zodat jij onbezorgd en veilig van je liefdesleven kunt genieten.

Inhoudsopgave

• Wat is voorspel?
• Is het risico op een soa bij voorspel kleiner dan bij seks?
• Welke soa’s kunnen worden overgedragen tijdens voorspel?
• Hoe herken je mogelijke tekenen van een soa?
• Hoe kun je je tijdens voorspel beschermen tegen soa’s?
• Zijn regelmatige soa-tests ook nuttig als je alleen voorspel hebt?
• Samenvatting

Wat is voorspel?

Voorspel omvat alle intieme handelingen vóór de seks, bedoeld om opgewonden te raken en je voor te bereiden. Denk aan zoenen, strelen, massages, orale stimulatie en sensuele aanrakingen. Het helpt ook de doorbloeding te verbeteren en de vaginale smering te bevorderen, wat pijn en kleine verwondingen kan voorkomen. Daarnaast versterkt het de emotionele band, vermindert het stress en zorgt het voor een fijne sfeer waarin vertrouwen en verlangen kunnen groeien voor een bevredigende seksuele ervaring.

Is het risico op een soa bij voorspel kleiner dan bij seks?

Over het algemeen is het risico op overdracht van een soa bij voorspel kleiner dan bij vaginale, anale of orale seks, omdat er meestal minder direct contact is met lichaamsvloeistoffen zoals sperma of vaginale afscheiding. Toch bestaat er wel degelijk een risico, vooral bij soa’s die via huid-op-huid- of slijmvliescontact worden overgedragen ((NHS, 2022).

Welke soa’s kunnen worden overgedragen tijdens voorspel?

Tijdens voorspel (en ook tijdens seks) kunnen verschillende soa’s worden overgedragen, vooral door huidcontact, slijmvliescontact of het uitwisselen van lichaamsvloeistoffen. Veelvoorkomende soa’s zijn:

• Herpes simplex-virus (HSV):

  • HSV-1: Je kunt besmet raken door te zoenen, ook als iemand geen symptomen heeft, of via koortslipcontact of gedeeld gebruik van bijvoorbeeld bestek, lippenbalsem of een scheermesje. Het virus kan ook via orale seks op de genitaliën terechtkomen.

  • HSV-2 (genitale herpes): Wordt meestal via orale, genitale of anale seks overgedragen, maar kan ook via zoenen worden overgedragen, zeker als jullie ook orale seks hebben.

• Humaan papillomavirus (HPV): Wordt meestal overgedragen via vaginale of anale seks, maar kan ook via intens huidcontact tijdens voorspel verspreid worden.

• Syfilis: Wordt meestal via orale, genitale of anale seks overgedragen. De bacterie kan ook via wondjes of direct contact met een zweer of uitslag op je lichaam komen.

• Gonorroe: Wordt via orale, genitale of anale seks overgedragen, maar nieuw onderzoek toont aan dat het ook via intens zoenen overgedragen kan worden.

• Chlamydia: Een bacteriële soa die via orale, vaginale en anale seks wordt overgedragen – niet via speeksel.

• Hepatitis: Wordt vooral via seksueel contact of bloed overgedragen, niet via speeksel.

• Trichomoniasis: Wordt overgedragen via orale, vaginale of anale seks, ook zonder ejaculatie of via huid-op-huidcontact van de genitaliën. Niet overdraagbaar via speeksel.

Bronnen: CDC, 2024; Cleveland Clinic Health Essentials, 2024  

Hoe herken je mogelijke tekenen van een soa?

Soa’s geven vaak verschillende klachten, afhankelijk van het type. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Zweertjes of bultjes op de geslachtsdelen, mond of anus

• Pijn of branderig gevoel bij het plassen

• Afscheiding uit de penis

• Ongewone of sterk ruikende vaginale afscheiding

• Ongewone vaginale bloedingen

• Pijn tijdens seks

• Gezwollen of pijnlijke lymfeklieren (vooral in de lies)

• Buikpijn

• Koorts

• Huiduitslag op lichaam, handen of voeten

Bron: Mayo Clinic, 2023 

Soa’s: de ‘stille’ infecties zonder symptomen

Veel soa’s verlopen zonder klachten – en juist dat maakt ze extra verraderlijk.
Bijvoorbeeld: een chlamydia-infectie verloopt bij ongeveer 70% van de vrouwen en 50% van de mannen zonder symptomen. Gonorroe is bij 65-86% van de vrouwen en 15-55% van de mannen asymptomatisch. Ook hiv kan tot wel 10 jaar symptoomvrij blijven. Maar op lange termijn kunnen onbehandelde soa’s leiden tot ernstige complicaties, zoals onvruchtbaarheid, chronische pijn of zelfs kanker. Daarom zijn regelmatige testen – vooral bij onbeschermde seks of wisselende partners – superbelangrijk om deze ‘stille’ infecties vroegtijdig op te sporen en te behandelen (WHO, 2024; NHS, 2021).

Hoe kun je je tijdens voorspel beschermen tegen soa’s?

Dit zijn goede manieren om je te beschermen:

• Condooms gebruiken: Beschermen bij orale stimulatie van de penis tegen lichaamsvloeistoffen.

• Beflapjes (dental dams): Beschermen bij orale stimulatie van de vulva of anus tegen direct slijmvliescontact.

• Handschoenen dragen: Verkleinen het risico bij handmatige stimulatie, vooral als je wondjes hebt.

• Goede hygiëne: Was je handen en speeltjes goed voor én na gebruik.

• Laat je regelmatig testen: Zo weet jij én je partner of er een infectie is.

• Let op zichtbare symptomen: Vermijd contact met wratjes, zweertjes of blaasjes.

• Praat er open over: Bespreek je seksuele gezondheid en testresultaten.

Bron: NHS, n.d.

Wil je je thuis en anoniem laten testen op een soa?

Een veilige en discrete manier om je te laten testen is met een thuistest. Je neemt zelf een monster af en stuurt het naar een gecertificeerd lab. Homed-IQ biedt betrouwbare soa-testen aan met duidelijke instructievideo’s op YouTube die je stap voor stap begeleiden.

Zijn regelmatige soa-tests ook nuttig als je alleen voorspel hebt?

Ja, zeker. Ook als je geen penetratie hebt, kun je via huid- of slijmvliescontact tijdens voorspel een soa oplopen. Daarom is regelmatig testen voor seksueel actieve mensen altijd verstandig (NHS, 2022).

Samenvatting

Voorspel bestaat uit intieme handelingen zoals zoenen, strelen en orale seks, die opwinding verhogen en emotionele verbondenheid versterken. Hoewel het risico op een soa lager is dan bij penetratie, kunnen soa’s als herpes, HPV of chlamydia toch worden overgedragen – vaak zonder dat je klachten hebt. Regelmatige testen en bescherming met condooms, beflapjes, goede hygiëne en open communicatie verlagen het risico aanzienlijk. Met een beetje extra aandacht kun je zorgeloos en veilig genieten van het voorspel.