Wat is een HPV-test?

Deze test controleert op hoog- risico types van HPV, waaronder de meest risicovolle types: type 16 en 18. HPV heeft vaak geen symptomen en wordt verspreid via seksueel contact, zelfs als beschermende middelen zoals condooms worden gebruikt. De meeste mensen zullen tijdens hun leven een HPV-infectie oplopen zonder het te weten. Deze infectie verdwijnt meestal vanzelf, hoewel het mogelijk is om levenslang besmet te blijven. Sommige mensen kunnen genitale wratten krijgen als gevolg van een HPV-infectie. De HPV-types die genitale wratten veroorzaken, zijn niet dezelfde als de types die in verband worden gebracht met kanker. Vaccinatie is de meest effectieve bescherming tegen HPV en biedt bijna 100% bescherming tegen de meest risicovolle HPV-types. Vaccinatie beschermt echter niet tegen alle hoog- risico typen en de bescherming is niet bij iedereen 100% (NIH, 2021). Daarom wordt testen nog steeds aanbevolen bij gevaccineerde personen.

Deze eenvoudige test kan bepalen of je positief bent voor hoog-risico types van HPV. Dit is een vaginale swab-test die je gemakkelijk thuis kunt afnemen. Je monster wordt dan onderzocht door een gecertificeerd laboratorium en je krijgt de resultaten binnen enkele dagen. Eenvoudiger kan niet!

Is een HPV-test hetzelfde als een uitstrijkje?

Een HPV-test is iets anders dan een uitstrijkje. Tijdens een uitstrijkje schrapen zorgverleners cellen van het oppervlak van de baarmoederhals en analyseren deze onder een microscoop op abnormale cellen die baarmoederhalskanker zouden kunnen worden. Een HPV-test daarentegen detecteert de aanwezigheid van HPV-DNA uit baarmoederhalscellen die met een uitstrijkje worden verzameld. Terwijl een uitstrijkje alleen door een zorgverlener kan worden uitgevoerd, kan een HPV-test zowel thuis als in de spreekkamer van de arts worden uitgevoerd. HPV-stammen 16 en 18 zijn verantwoordelijk voor ongeveer 70% van de gevallen van baarmoederhalskanker.

Is er een verschil tussen hoog- en laag-risico HPV?

Er zijn meer dan 100 verschillende typen HPV. Deze verschillende typen worden gegroepeerd in twee categorieën: laag- en hoog-risico. Laag-risico HPV-types kunnen genitale wratten veroorzaken, maar staan er niet om bekend kanker te veroorzaken. Een hoog-risico HPV-infectie kan leiden tot baarmoederhalskanker - of kanker van de vagina, schaamlippen of anus.

HPV

Het humaan papillomavirus (HPV) s een zeer besmettelijk virus. HPV wordt verspreid door seksueel contact of aanraking via de handen, mond, penis of vagina. Bijna iedereen is wel eens besmet met HPV - bijna 80% van de seksueel actieve personen komt in zijn leven in contact met HPV. Er zijn veel verschillende soorten HPV. Sommige kunnen genitale wratten of helemaal geen ziekte veroorzaken en staan bekend als laag-risico HPV. Andere typen HPV kunnen kanker veroorzaken en worden hoog-risico HPV genoemd. Er zijn verschillende typen hoog-risico HPV, maar de typen 16 en 18 veroorzaken de meeste HPV-gerelateerde kankers.

De meeste mensen met HPV hebben helemaal geen symptomen. Bovendien zijn testen op HPV alleen op grote schaal beschikbaar voor vrouwen en wordt vaak alleen gecontroleerd op hoog-risico HPV als een vorm van screening op baarmoederhalskanker. Dit betekent dat HPV gemakkelijk onbewust aan andere mensen wordt doorgegeven. Er bestaat geen genezing voor HPV, maar het lichaam ruimt het virus meestal binnen twee jaar vanzelf op. In sommige gevallen verdwijnt het virus niet en blijft het lange tijd in het lichaam. Een langdurige infectie met hoog-risico HPV kan celveranderingen veroorzaken die leiden tot kanker. Hoog-risico HPV wordt in verband gebracht met kanker van de baarmoederhals, vulva, vagina, hoofd, nek, penis en anus.

HPV voorkomen

De beste bescherming tegen HPV is vaccinatie. Aangezien het testen op HPV beperkt is en het zich zelfs tijdens veilige seks kan verspreiden, is het belangrijk HPV-infecties te voorkomen voordat ze zich voordoen. Vaccinatie tegen HPV beschermt tegen de gevaarlijkste typen hoog-risico HPV, maar ook tegen de laag-risico HPV-typen die meestal genitale wratten veroorzaken. Het is belangrijk op te merken dat vaccinatie geen 100% bescherming biedt tegen HPV-gerelateerde kankers. Daarom worden vrouwen in veel landen uitgenodigd om deel te nemen aan screening op baarmoederhalskanker met een combinatie van 1) een HPV-test die controleert op HPV-infecties en 2) een uitstrijkje dat controleert op HPV-gerelateerde celveranderingen in de baarmoederhals.

HPV-testresultaten

Deze test kan specifiek de twee HPV-typen met het hoogste risico identificeren: type 16 en 18. De test kan ook 12 andere HPV-types detecteren (31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68). Hoewel deze HPV-types mogelijk kanker kunnen veroorzaken, is het risico lager dan bij de types 16 en 18.

De resultaten van je test zullen ofwel negatief ofwel positief zijn. Een negatief testresultaat betekent dat er geen vorm van hoogrisico HPV is gevonden. Dit betekent niet dat je geen enkele vorm van HPV met een laag risico hebt, aangezien er veel andere mogelijke typen HPV zijn waarop deze methode niet test. Bovendien is deze test geen vervanging voor reguliere uitstrijkjes die worden uitgevoerd door een arts, in overeenstemming met lokale screeningsprogramma's voor baarmoederhalskanker.

Wat moet ik doen als mijn test positief is?

Een positief testresultaat duidt op de aanwezigheid van een of meer hoog-risico HPV-typen. Een positief testresultaat betekent niet dat je baarmoederhalskanker hebt, aangezien veel hoog-risico HPV-infecties vanzelf genezen. Een positief testresultaat vereist een follow-up met je huisarts om te bespreken of aanvullend onderzoek of behandeling nodig is.

Ik ben positief getest. Krijg ik baarmoederhalskanker?

Het kan beangstigend zijn om positief te testen op HPV. Houd er echter rekening mee dat HPV zeer vaak voorkomt en dat bijna iedereen er op een gegeven moment mee besmet is. Bovendien verdwijnen veel HPV-infecties vanzelf na verloop van tijd. Ondanks een positieve test, kan je lichaam uiteindelijk de infectie opruimen. Zelfs als dit niet gebeurt, kun je door op de hoogte te zijn van je HPV-status preventieve zorg inschakelen die baarmoederhalskanker kan stoppen voordat het zich voordoet.

De meeste personen die positief testen op HPV met een hoog risico, zullen nooit baarmoederhalskanker krijgen. Als je testresultaat echter positief is, neem dan contact op met je huisarts voor follow-up.

Tip: lees ook ons artikel "HPV en kanker begrijpen".

Symptomen van laagrisico HPV

Laag- risico HPV kan genitale wratten veroorzaken rond de vagina, penis, anus, en soms mond/keel. Ze kunnen jeuk, irritatie of bloedingen veroorzaken.

Symptomen van hoog-risico HPV

Hoog-risico HPV heeft meestal geen eerste symptomen en kan vanzelf verdwijnen. Als het virus echter vele jaren in het lichaam aanwezig blijft, kunnen geïnfecteerde cellen veranderen en zich ongecontroleerd gaan delen, waardoor kanker kan ontstaan. Met tests kunnen hoog-risico HPV-infecties worden opgespoord en kunnen verdere tests en preventieve procedures worden uitgevoerd om kanker te helpen voorkomen voordat het zich voordoet. Hoog-risico HPV wordt het meest in verband gebracht met baarmoederhalskanker. Het kan echter ook vaginale en vulva-kanker veroorzaken bij vrouwen, peniskanker bij mannen, en anale en orofaryngeale (de achterkant van de keel en de tong) kanker bij zowel vrouwen als mannen. Daarom is zowel vaccinatie als het testen op hoog-risico HPV belangrijk om potentiële kanker vroegtijdig op te sporen.

Symptomen van genitale wratten (laag-risico HPV):

• Jeuk, branderigheid of gevoeligheid rond de besmettingshaard.
• Verhoogde, vleeskleurige knobbels of bultjes die er bloemkoolachtig uit kunnen zien.

Genitale wratten kunnen overal op de huid van het lichaam verschijnen die tijdens seksueel contact blootgesteld wordt.

Voor wie is deze test geschikt?

Het wordt aanbevolen om je te laten screenen op HPV als je ouder bent dan 30 jaar en inzicht wilt krijgen in jouw potentiële risico op baarmoederhalskanker. De testfrequentie varieert van land tot land, maar wordt meestal om de 3 tot 5 jaar aanbevolen.

Waarom wordt een HPV-test niet aanbevolen voor jongere vrouwen?

HPV kan zichzelf oplossen, daarom wordt het testen niet aanbevolen voor vrouwen jonger dan 25 jaar. Het risico om baarmoederhalskanker te ontwikkelen onder de leeftijd van 25 jaar is uiterst zeldzaam (Cancer Research UK, 2022). Het duurt ongeveer 10 tot 15 jaar voordat een HPV-infectie zich ontwikkelt tot baarmoederhalskanker bij vrouwen met een normaal immuunsysteem. Vrouwen boven de 30 met een hoog-risico HPV-infectie lopen echter een verhoogd risico op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker. Volgens de WHO stierven in 2020 meer dan 342.000 vrouwen aan baarmoederhalskanker (WHO, 2022). Daarom zijn de huidige richtlijnen voor het testen van HPV in de meeste landen tussen de 25 en 35 jaar.

Het testen van HPV bij jongere vrouwen kan leiden tot overdiagnose en overbehandeling, waarbij vrouwen worden gediagnosticeerd en behandeld voor HPV-gerelateerde celveranderingen die nooit gezondheidsproblemen zouden hebben veroorzaakt en vanzelf zouden zijn opgelost. Schadelijke gevolgen van overbehandeling voor HPV zijn de angst en ongerustheid die een hoog-risico HPV-diagnose met zich meebrengt, en de fysieke schade van mogelijke procedures om abnormale cellen te verwijderen die zich misschien vanzelf hadden opgelost.

Waarom zijn de richtlijnen voor het testen van jongere vrouwen op HPV veranderd?

In het verleden en in andere landen werd HPV-screening aanbevolen voor vrouwen in hun tienerjaren en begin 20 die seksueel actief waren. Sinds de invoering van HPV-vaccinatie is het aantal gevallen van HPV bij jonge vrouwen drastisch gedaald. Nieuw onderzoek wijst uit dat de voordelen van HPV-testen niet opwegen tegen de nadelen bij vrouwen jonger dan 25 jaar (NIH, 2020), wat leidt tot een wijziging van de test richtlijnen. Deze richtlijnen kunnen in de toekomst veranderen naarmate meer mensen worden gevaccineerd en de prevalentie van HPV afneemt.

Wie mag deze test niet gebruiken?

Deze test is bedoeld om te screenen op hoog- risico types van HPV en zo baarmoederhalskanker te helpen voorkomen of vroegtijdig op te sporen. Deze test is niet geschikt voor personen die:

• Al symptomen ervaren die in verband kunnen worden gebracht met baarmoederhalskanker of andere problemen.
• Reeds onder behandeling zijn van een gynaecoloog voor baarmoederhals problemen
• Hun baarmoederhals verwijderd hebben

Als je deze symptomen ervaart, neem dan direct contact op met je huisarts voor verdere zorg:

• Bloedingen tussen de menstruaties of na de menopauze
• Menstruatiebloedingen die langer of heviger zijn dan normaal
• Pijn bij geslachtsgemeenschap
• Bloedverlies na geslachtsgemeenschap
• Pijn in het bekken
• Een verandering in de vaginale afscheiding, zoals meer afscheiding of een sterke of ongewone kleur/geur