Wat is hemoglobine?
Hemoglobine (Hb) is een onderdeel van de rode bloedcellen in ons lichaam. Het is belangrijk om een gezond hemoglobinegehalte te behouden zodat je je goed voelt en je lichaam goed kan functioneren. Wanneer je hemoglobinegehalte te hoog of te laag is, kunnen er lichamelijke klachten ontstaan.
Inhoudsopgave
- Wat is hemoglobine?
- Waarom is hemoglobine belangrijk?
- Wat is een optimale hemoglobinewaarde?
-
Oorzaken en symptomen van een laag hemoglobine
-
Oorzaken en symptomen van een hoog hemoglobine
- Hoe verlaag/verhoog ik mijn hemoglobinegehalte?
- Samenvatting
Wat is hemoglobine?
Hemoglobine is een eiwit dat zich in rode bloedcellen bevindt en verantwoordelijk is voor het opnemen en vervoeren van zuurstof en koolstofdioxide. De rode bloedcellen brengen zuurstof van je longen naar je lichaamscellen. Die zuurstof zorgt ervoor dat je spieren en organen energie kunnen halen uit voeding – dat noemen we ook wel celademhaling. Nadat de zuurstof is afgegeven, neemt hemoglobine het koolstofdioxide op, dat vervolgens naar je longen wordt gebracht en via uitademing je lichaam verlaat (Sanquin, n.d).
Waarom is hemoglobine zo belangrijk?
Hemoglobine is om verschillende redenen essentieel:
-
Levert zuurstof: Hemoglobine vervoert zuurstof van de longen naar alle lichaamsweefsels.
-
Bevordert energie: Voldoende hemoglobine zorgt ervoor dat cellen genoeg zuurstof krijgen om energie te produceren.
-
Ondersteunt orgaanfunctie: Een goede zuurstoftoevoer houdt het hart, de hersenen en de spieren effectief werkend.
-
Verwijdert kooldioxide: Hemoglobine helpt ook bij het terugtransporteren van kooldioxide van de weefsels naar de longen om uitgeademd te worden.
Een tekort aan hemoglobine kan leiden tot bloedarmoede, een aandoening waarbij het bloed niet genoeg zuurstof naar de weefsels kan vervoeren. Omgekeerd kunnen te hoge hemoglobinewaarden een teken zijn van uitdroging, een chronische longziekte of andere onderliggende aandoeningen, en het risico op bloedstolsels of een beroerte vergroten.
Omdat hemoglobine weerspiegelt hoe goed je lichaam zuurstof transporteert, is het een belangrijke marker in veel gezondheidscontroles en bloedtesten, waaronder een volledig bloedbeeld (CBC) en thuistesten.
Bron: Billett, H. H., 1990
Wat is een optimale hemoglobinewaarde?
Normale hemoglobinewaarden verschillen op basis van leeftijd, geslacht en andere factoren zoals zwangerschap. Ze kunnen worden weergegeven in mmol/L (millimol per liter) of g/dL (gram per deciliter), afhankelijk van het land of laboratorium. Hier is een algemeen overzicht:
| Groep | Normaal bereik (g/dL) | Normaal bereik (mmol/L) |
|---|---|---|
| Volwassen mannen | 13,8 – 17,2 g/dL | 8,5 – 11 mmol/L |
| Volwassen vrouwen | 12,1 – 16,1 g/dL | 7,5 – 10 mmol/L |
| Kinderen > 6 jaar | 10,5 – 16,1 g/dL | 6,5 – 10 mmol/L |
| Kinderen 1 maand – 6 jaar | 9,7 – 14,5 g/dL | 6 – 9 mmol/L |
Bron: Nederlandse Internisten Vereniging, 2020
Waardes die iets buiten dit bereik vallen, wijzen niet per se op een gezondheidsprobleem, maar aanhoudend hoge of lage waarden moeten wel worden besproken met een arts.
Oorzaken en symptomen van een laag hemoglobine
Een laag hemoglobinegehalte is vaak een teken van bloedarmoede. Er zijn verschillende soorten bloedarmoede, elk met hun eigen oorzaken:
-
IJzertekort: De meest voorkomende vorm, vaak door hevig menstrueel bloedverlies of chronisch bloedverlies uit maag of darmen (bijv. zweren, middenrifbreuk, poliepen, ontstekingen). Kan ook ontstaan door een tekort aan ijzer in de voeding.
-
Vitamine B12- of foliumzuurtekort: Meestal veroorzaakt door problemen met opname in het lichaam, soms ook door te weinig inname van voeding met deze vitamines.
-
Chronische ziekte: Langdurige ziekten zoals aandoeningen van het beenmerg, nieraandoeningen, reumatische aandoeningen of bepaalde vormen van kanker kunnen leiden tot bloedarmoede.
-
Erfelijke vormen: Genetische vormen van bloedarmoede, zoals thalassemie.
Veelvoorkomende symptomen van bloedarmoede zijn:
-
Toenemende, soms ernstige vermoeidheid
-
Kortademigheid
-
Duizeligheid of licht in het hoofd
-
Hartkloppingen
-
Zwelling in de voeten
-
Oorsuizen (tinnitus)
-
Pijn op de borst, vooral bij inspanning
Bron: Máxima MC, 2017
Oorzaken en symptomen van een hoog hemoglobine
Hoewel minder vaak voorkomend, kunnen hoge hemoglobinewaarden ontstaan door:
-
Chronisch obstructieve longziekte (COPD) (langdurige longaandoening die ademhalen bemoeilijkt)
-
Aangeboren hartziekte (hartproblemen die vanaf de geboorte aanwezig zijn)
-
Emfyseem (longaandoening waarbij de longblaasjes beschadigd raken en kortademigheid veroorzaken)
-
Nierkanker
-
Leverkanker
-
Polycythaemia vera (zeldzame bloedaandoening waarbij het lichaam te veel rode bloedcellen aanmaakt)
-
Longfibrose (longaandoening die littekenvorming en verstijving van het longweefsel veroorzaakt)
Andere oorzaken zijn roken, blootstelling aan koolmonoxide, uitdroging, anabole steroïden, erytropoëtine-stimulerende medicijnen en wonen op grote hoogte.
Symptomen van een hoog hemoglobine kunnen zijn:
-
Duizeligheid
-
Gemakkelijk blauwe plekken of bloedingen
-
Overmatig zweten (hyperhidrose)
-
Vermoeidheid
-
Hoofdpijn
-
Gewrichtszwelling
-
Onverklaard gewichtsverlies
-
Geelzucht (gele ogen of huid)
Extreem hoge hemoglobinewaarden kunnen het risico op bloedstolsels, beroertes of hartaanvallen vergroten.
Bron: Cleveland Clinic, 2022
Wil je zelf inzicht krijgen?
Met de actieve vitamine B12-test (Holo-TC) en de foliumzuurtest van Homed-IQ kun je makkelijk thuis checken of je tekorten hebt aan deze belangrijke voedingsstoffen.
Hoe verlaag/verhoog ik mijn hemoglobinegehalte?
Het beheren van je hemoglobinegehalte hangt ervan af of het te hoog of te laag is. Eenvoudige veranderingen in je levensstijl, samen met medische begeleiding indien nodig, kunnen helpen om je waarden weer in een gezond bereik te brengen. De onderstaande tabel geeft praktische stappen voor beide situaties:
| Hemoglobinegehalte | Wat te doen |
|---|---|
| Hoog hemoglobine | - Vermijd prestatiebevorderende middelen - Blijf gehydrateerd - Eet een gezond dieet met veel fruit en groenten - Stop met roken |
| Laag hemoglobine | - Neem ijzer- of vitaminepreparaten als voorgeschreven - Eet ijzer- en vitaminerijke voeding (bijv. rood vlees, lever, vis, groene bladgroenten, bonen, noten, gedroogd fruit) - Houd een uitgebalanceerd, voedzaam dieet aan |
Neem contact op met je huisarts als je meer advies nodig hebt of de onderliggende oorzaak behandeld moet worden.
Bron: Cleveland Clinic, 2022; Cleveland Clinic, 2022
Samenvatting
Hemoglobine is een vitaal eiwit dat ervoor zorgt dat je lichaam de zuurstof krijgt die het nodig heeft. Zowel lage als hoge waarden kunnen wijzen op onderliggende gezondheidsproblemen, dus het begrijpen van je waarden is belangrijk. Hoewel de symptomen van afwijkend hemoglobine kunnen variëren, kunnen regelmatige testen en een gezonde levensstijl helpen om je waarden in balans te houden.
