Neuropathie: oorzaken, symptomen en behandeling
Neuropathieën zijn aandoeningen van de zenuwen die allerlei verschillende klachten kunnen geven. Maar wat betekent de term "neuropathie" nu eigenlijk? Welke soorten zijn er, waardoor ontstaan ze en welke behandelingen zijn er mogelijk? In dit artikel krijg je een overzicht en lees je hoe neuropathieën worden vastgesteld en behandeld.
Inhoudsopgave
- Wat is neuropathie?
- Welke vormen van neuropathie zijn er?
- Wat zijn de oorzaken van neuropathieën?
- Wat zijn de risicofactoren voor neuropathie?
- Wat zijn de typische symptomen van neuropathie?
- Hoe wordt neuropathie gediagnosticeerd?
- Wat zijn de behandelingsmogelijkheden voor neuropathieën?
- Samenvatting
Wat is neuropathie?
Neuropathie betekent schade aan of een functiestoornis van de zenuwen. Het zenuwstelsel bestaat uit:
-
Centraal zenuwstelsel (CZS): hersenen en ruggenmerg
-
Perifeer zenuwstelsel (PZS): zenuwen buiten de hersenen en het ruggenmerg die signalen doorgeven aan spieren, huid en organen
Wanneer één of meerdere zenuwen beschadigd raken, kun je last krijgen van klachten zoals pijn, tintelingen, gevoelloosheid of spierzwakte. De precieze symptomen hangen af van welke zenuwen zijn aangetast (NCI, 2023).
Welke vormen van neuropathie zijn er?
Er bestaan meer dan 100 verschillende soorten neuropathie. Meestal worden ze ingedeeld op basis van het aantal aangetaste zenuwen en het type zenuwschade.
Op basis van het aantal aangetaste zenuwen
-
Mononeuropathie: Slechts één zenuw is aangetast, bijvoorbeeld bij carpaletunnelsyndroom (beknelling van de nervus medianus).
-
Polyneuropathie: Meerdere perifere zenuwen zijn tegelijk beschadigd. Dit is de meest voorkomende vorm en wordt vaak veroorzaakt door diabetes of langdurig alcoholmisbruik.
Op basis van het type zenuwen
| Type neuropathie | Aangetaste zenuwen | Typische klachten | Voorbeelden |
|---|---|---|---|
| Sensorische neuropathie | Gevoelszenuwen | Tintelingen, gevoelloosheid, veranderd pijn- of temperatuursgevoel | Perifere polyneuropathie |
| Motorische neuropathie | Bewegingszenuwen | Spierzwakte, spierafbraak, bewegingsproblemen | Zenuwbeknelling, erfelijke neuropathieën |
| Autonome neuropathie | Autonoom zenuwstelsel | Problemen met hartslag, bloeddruk, spijsvertering, blaas | Diabetische autonome neuropathie |
| Gemengde vormen | Meerdere zenuwtypes | Combinatie van klachten | Diabetische polyneuropathie |
Veelvoorkomende vormen van neuropathie
-
Perifere neuropathie: Treft meestal de handen en voeten; kan sensorische, motorische of autonome zenuwen betreffen. Oorzaken zijn onder andere diabetes, bepaalde medicijnen en infecties.
-
Diabetische neuropathie: Een veelvoorkomende complicatie van diabetes mellitus, vooral in de benen en voeten.
-
Idiopathische neuropathie: Oorzaak onbekend (ongeveer 30% van de gevallen); komt vaker voor bij mensen ouder dan 60 jaar.
Bron: NIDDK, 2023
Wat zijn de oorzaken van neuropathieën?
Neuropathieën kunnen erfelijk zijn of zich ontwikkelen door verschillende factoren:
-
Diabetes mellitus – de meest voorkomende oorzaak (diabetische polyneuropathie)
-
Infecties/virussen – zoals de ziekte van Lyme, hepatitis C of HIV
-
Auto-immuunziekten – zoals reumatoïde artritis, lupus of coeliakie
-
Zenuwbeschadigingen – door trauma, operaties of langdurige zenuwbeknelling
-
Alcoholmisbruik – veroorzaakt directe zenuwschade en vitaminetekorten
-
Vitaminetekorten – vooral vitamine B1, B6, B12, foliumzuur (B9) en vitamine E
Bron: Cleveland Clinic, 2022
Wat zijn de risicofactoren voor neuropathie?
-
Diabetes (slecht gereguleerde bloedsuikerspiegel)
-
Erfelijke aanleg
-
Leeftijd boven de 40 jaar
-
Ongezonde leefstijl: alcoholgebruik, roken, gebrek aan beweging
Bron: Mayo Clinic, 2022
Wat zijn de typische symptomen van neuropathie?
De klachten hangen sterk af van het type neuropathie.
Overzicht van symptomen
| Type neuropathie | Typische klachten |
|---|---|
| Perifere neuropathie | Brandende of stekende pijn; gevoelloosheid of tintelingen; spierzwakte; evenwichtsproblemen |
| Autonome neuropathie | Problemen met de bloedsomloop (bijv. lage bloeddruk, hartritmestoornissen); spijsverteringsproblemen (misselijkheid, diarree, verstopping); blaasproblemen; seksuele problemen; abnormaal zweten |
| Diabetische neuropathie |
Combinatie van perifere en autonome klachten, meestal beginnend in de benen en voeten |
De klachten ontwikkelen zich vaak geleidelijk. Een vroege medische controle is belangrijk om verergering te voorkomen.
Bronnen: CDC,2022; Cleveland Clinic, 2020; Cleveland Clinic, 2022
Hoe wordt neuropathie gediagnosticeerd?
De diagnose wordt gesteld door een arts via een lichamelijk onderzoek en, indien nodig, aanvullende testen:
-
Neurologisch onderzoek – reflexen, spierkracht en gevoel
-
Bloedonderzoek – bijvoorbeeld op vitaminetekorten, diabetes of infecties
-
Zelftesten, zoals een vitaminetekorttest of bloedsuikertest van Homed-IQ, kunnen ook nuttig zijn als preventieve screening
-
-
Zenuwgeleidingsonderzoek (NCS) – meet hoe snel signalen door de zenuwen worden geleid
-
Elektromyografie (EMG) – meet de elektrische activiteit in de spieren
-
Beeldvorming – CT-scan, MRI of röntgenfoto om andere oorzaken uit te sluiten
Bron: NHS, 2022
Wat zijn de behandelingsmogelijkheden voor neuropathieën?
De behandeling van neuropathie richt zich meestal op het aanpakken van de onderliggende oorzaak en het verlichten van de klachten. Dit kan onder andere bestaan uit:
-
Oorzaak behandelen: bijvoorbeeld bloedsuikerregulatie bij diabetes of vitaminesuppletie bij een tekort
-
Medicatie: pijnstillers, antidepressiva of anti-epileptica
-
Fysiotherapie: versterken van de spieren en behouden van de mobiliteit
-
Gezonde leefstijl: een evenwichtig dieet, regelmatig bewegen, geen alcohol en niet roken
-
Invasieve behandelingen: zoals zenuwblokkades of geïmplanteerde pijnpompen in ernstige gevallen
Iedereen die neuropathie heeft of symptomen van neuropathie heeft, moet met zijn of haar arts overleggen over de beste behandelingsopties (Mayo Clinic, 2022).
Preventie
Hoewel niet alle neuropathieën te voorkomen zijn, kun je met gezonde gewoontes het risico op zenuwbeschadiging aanzienlijk verlagen of het verloop vertragen. Belangrijke preventieve maatregelen zijn:
-
Goede bloedsuikerregulatie bij diabetes
-
Een vitamine-rijk dieet (vooral B-vitamines)
-
Minder alcohol drinken en niet roken
-
Regelmatig bewegen en een gezonde leefstijl
Prognose
De prognose hangt sterk af van de oorzaak:
-
Bij goed behandelbare oorzaken (bijv. vitaminetekort) kunnen klachten zich binnen enkele weken verbeteren.
-
Bij chronische aandoeningen (bijv. diabetes) kan de neuropathie verergeren, maar met consequente behandeling is dit proces vaak te vertragen.
-
In sommige gevallen blijven klachten blijvend aanwezig.
Samenvatting
Neuropathieën zijn uiteenlopende zenuwaandoeningen met veel verschillende oorzaken en symptomen. Vroege diagnose is cruciaal om verdere zenuwbeschadiging te voorkomen. Door een combinatie van het aanpakken van de onderliggende oorzaak, het behandelen van de klachten en het volhouden van gezonde leefgewoontes kun je je levenskwaliteit aanzienlijk verbeteren.
