Zo kun je een tekort vroegtijdig herkennen
Tekorten ontstaan als je lichaam niet genoeg vitamines of mineralen krijgt die het nodig heeft voor belangrijke lichaamsfuncties. Zulke tekorten kunnen leiden tot vermoeidheid en zwakte, en in ernstige gevallen tot ziekten zoals bloedarmoede, osteoporose of immuunstoornissen. De symptomen zijn vaak vaag, waardoor ze makkelijk over het hoofd gezien of verkeerd gediagnosticeerd worden. In deze blog kom je te weten welke symptomen kunnen optreden bij de meest voorkomende vitamine- en mineralentekorten en hoe je deze tekorten vroegtijdig kunt herkennen.
Inhoudsopgave
- Wat zijn de meest voorkomende vitamine- en mineralentekorten?
- Hoe kan ik tekorten vroegtijdig herkennen?
- De meest voorkomende vitaminegebreken in één oogopslag
- De meest voorkomende mineralengebreken in één oogopslag
- Wat te doen bij tekorten?
Wat zijn de meest voorkomende vitamine- en mineralentekorten?
Tekorten kunnen verschillende vormen aannemen en variëren vaak afhankelijk van geografische locatie, eetgewoonten en levensstijl. Hier vind je een overzicht van de meest voorkomende vitamine– en mineralentekorten, gesorteerd op frequentie, en de functies van de betreffende vitamines en mineralen:
| Vitamin/Mineraal | Functie |
| Vitamine D | Ondersteunt de opname van calcium en fosfor, belangrijk voor de gezondheid van de botten en de immuunfunctie. |
| IJzer | Hoofdbestanddeel van hemoglobine, dat zuurstof in het bloed transporteert. |
| Vitamine B12 | Noodzakelijk voor de productie van rode bloedcellen en de werking van het zenuwstelsel. |
| Foliumzuur (B9) | Bevordert celdeling en de productie van DNA en RNA. |
| Jodium | Noodzakelijk voor de productie van schildklierhormonen, die de stofwisseling reguleren. |
| Zink | Belangrijk voor immuunfunctie, wondgenezing en celdeling. |
| Magnesium | Betrokken bij enzymatische reacties, ondersteunt het cardiovasculaire systeem, spier- en zenuwfunctie. |
Bron: NIH, 2024
Hoe kan ik tekorten vroegtijdig herkennen?
Het monitoren en herkennen van tekorten is cruciaal voor het behoud van je gezondheid. Een paar van de belangrijkste stappen om tekorten vroeg te herkennen zijn:
- Herken signalen en klachten
- Houd een eetdagboek bij
- Laat regelmatig bloedonderzoek doen
- Kijk kritisch naar je leefstijl
- Vraag professioneel advies
Bron: Warner, 2024
De meest voorkomende vitaminegebreken in één oogopslag
Vitamine D-gebrek
Vitamine D-gebrek is een wereldwijd probleem: ongeveer 1 miljard mensen wereldwijd hebben een vitamine D-gebrek (Cleveland Clinic, 2022). Vitamine D is een belangrijke voedingsstof omdat het zowel een vitamine als een hormoon is, dat ons lichaam zelf kan aanmaken door directe blootstelling van de huid aan zonlicht. Veel mensen in Europa, vooral in noordelijke regio’s met minder zonlicht, hebben een vitamine D-gebrek. Dit probleem doet zich niet alleen voor in de donkere wintermaanden, omdat door de moderne levensstijl veel tijd binnenshuis wordt doorgebracht. Een gebrek aan dagelijks minstens 20 minuten zonnebaden met voldoende huidblootstelling (meer dan 40% van de huid) kan leiden tot een vitamine D-gebrek (Sizar et al., 2023). Een vitamine D-arm dieet en ziekten zoals coeliakie of de ziekte van Crohn, die de opname van het vitamine in de darm beïnvloeden, dragen ook bij aan een tekort (Cleveland Clinic, 2022; NHS, 2020).
Welke symptomen treden op bij een vitamine D-gebrek?
Bij veel mensen treden in het beginstadium van een vitamine D-gebrek geen duidelijke symptomen op, zodra zich symptomen voordoen, kunnen ze al wijzen op een ernstiger tekort. Typische symptomen zijn:
- Vermoeidheid en een algemeen gevoel van zwakte
- Diffuse spierpijn of krampen
- Gewrichtspijn of stijve gewrichten
- Langdurige botpijn
- Veelvuldige infecties van de luchtwegen
Bron: Cleveland Clinic, 2022
Vitamine B12-gebrek
Een vitamine B12-gebrek ontstaat wanneer het lichaam niet genoeg van dit essentiële vitamine kan opnemen of opslaan. Een veelvoorkomende oorzaak is een veganistisch of vegetarisch dieet zonder of met weinig dierlijke producten, aangezien vitamine B12 voornamelijk in dierlijke levensmiddelen zit. Bovendien neemt de productie van maagzuur, die essentieel is voor de opname van vitamine B12, vaak af bij oudere mensen, wat het risico op een tekort verhoogt. Daarnaast kan de opname van vitamine B12 bij mensen met bepaalde aandoeningen zoals coeliakie belemmerd zijn.
Welke symptomen treden op bij een vitamine B12-gebrek?
Een tekort aan vitamine B12 ontwikkelt zich vaak langzaam en kan aanvankelijk onopvallend zijn. Typische symptomen zijn:
- Vermoeidheid en een gevoel van zwakte
- Bleke of licht gelige huid
- Brandend gevoel of tintelingen op de tong
- Verwarring of geheugenproblemen
- Gevoel van tintelingen of gevoelloosheid in handen en voeten
- Moeilijkheden met lopen of coördinatieproblemen
Bron: Cleveland Clinic, 2022
Foliumzuurgebrek (vitamine B9-gebrek)
Een foliumzuurtekort ontstaat wanneer het lichaam niet genoeg vitamine B9 opneemt. Een tekort kan ontstaan door een verhoogde behoefte (bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap) of een eenzijdige voeding, vooral als de consumptie van foliumzuurbronnen door voedingsbeperkingen niet mogelijk is. De belangrijkste bronnen van foliumzuur zijn groene bladgroenten, peulvruchten, noten en verrijkte voedingsmiddelen. Ook hier kunnen bepaalde gezondheidstoestanden – zoals coeliakie, inflammatoire darmziekten – de opname van foliumzuur uit voeding beïnvloeden. Dit tekort is vooral kritisch voor zwangere vrouwen, omdat een onvoldoende foliumzuurspiegel het risico op geboorteafwijkingen bij de foetus, zoals neurale buisdefecten, kan verhogen (Cleveland Clinic, 2022).
Welke symptomen treden op bij een foliumzuurgebrek?
- Vermoeidheid en een gevoel van zwakte
- Hoofdpijn en prikkelbaarheid
- Bleekheid van de huid
- Kortademigheid
- Spijsverteringsproblemen zoals diarree of constipatie
- Gewichtsverlies
Wil je zelf een overzicht krijgen van je gezondheid?
Het uitvoeren van specifieke tests zoals de vitaminetekort test, de foliumzuurtest en de actieve vitamine B12-test van Homed-IQ biedt een nuttige manier om je voedingsstatus nauwkeurig en gemakkelijk vanuit huis te monitoren. Deze tests zijn waardevol voor iedereen die zijn vitaminegehalte wil controleren, maar vooral voor risicogroepen zoals veganisten, ouderen en vrouwen in de vruchtbare leeftijd, om tekorten vroegtijdig te herkennen en gezondheidsproblemen te voorkomen. Bescherm je gezondheid en verbeter je levenskwaliteit door tekorten vroegtijdig te herkennen.
De meest voorkomende mineralengebreken in één oogopslag
IJzertekort
IJzer is een mineraal dat vooral bekendstaat om zijn rol als hoofdcomponent van hemoglobine, een eiwit in rode bloedcellen dat verantwoordelijk is voor het zuurstoftransport in het lichaam. IJzertekort is een van de meest voorkomende voedingsstoftekorten wereldwijd. Het ontstaat vaak door een combinatie van te weinig ijzerinname via voeding en een verhoogde behoefte (bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap of menstruatie) die niet wordt aangevuld. Daarnaast kunnen bepaalde maag-darmziekten, zoals de auto-immuunziekte coeliakie of chronische maagontsteking—vooral in combinatie met een Helicobacter pylori-infectie—de opname van ijzer uit voeding ernstig verstoren (NHS, 2024).
Welke symptomen treden op bij een ijzertekort?
De symptomen van een ijzertekort kunnen subtiel beginnen en worden vaak over het hoofd gezien. Typische aanwijzingen zijn:
- Aanhoudende vermoeidheid en uitputting
- Bleekheid van de huid en slijmvliezen
- Kortademigheid bij lichte lichamelijke inspanning
- Duizeligheid of hoofdpijn
- Broze nagels
Bron: Van de Walle, 2023
Jodiumtekort
Jodiumtekort ontstaat wanneer je lichaam niet genoeg jodium opneemt, een essentieel mineraal dat nodig is voor de aanmaak van schildklierhormonen. Een tekort kan ontstaan door te weinig consumptie van jodiumrijke voedingsmiddelen zoals gejodeerd zout, zeevruchten, zuivelproducten en zeewier. Dit komt vooral voor in gebieden met jodiumarme bodems en water. Daarnaast kunnen bepaalde aandoeningen, zoals de ziekte van Hashimoto (een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de schildklier aanvalt, wat leidt tot chronische ontsteking en een verminderde schildklierfunctie), de opname en het gebruik van jodium verstoren. Een jodiumtekort is zorgwekkend omdat het kan leiden tot een trage schildklierwerking en, bij zwangere vrouwen, tot ontwikkelingsstoornissen bij de foetus (Cleveland Clinic, 2022).
Welke symptomen treden op bij een jodiumtekort?
Symptomen van een jodiumtekort omvatten:
- Schildkliervergroting (struma)
- Gewichtstoename en moeilijkheden met afvallen
- Vermoeidheid en zwakte
- Haaruitval
- Vermoeidheid en zwakte
- Gevoeligheid voor kou
Bron: Burgess, 2023
Zinktekort
Een zinktekort kan optreden als het lichaam niet genoeg zink uit de voeding opneemt. Een onvoldoende dieet met te weinig zinkrijke voedingsmiddelen zoals vlees, zeevruchten, zuivelproducten en volkorenproducten is een veelvoorkomende oorzaak. Daarnaast kan regelmatig alcoholgebruik negatief inwerken op de opname en opslag van zink. Ziekten die de opname van voedingsstoffen beïnvloeden, zoals coeliakie, de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, pancreasinsufficiëntie en chronische gastritis of maagoperaties, kunnen het vermogen van het lichaam om zink te gebruiken beïnvloeden, waardoor het risico op een tekort toeneemt (NIH, 2022).
Welke symptomen treden op bij een zinktekort?
Een zinktekort kan leiden tot de volgende symptomen:
- Verzwakt immuunsysteem en verhoogde vatbaarheid voor infecties
- Wondgenezingstoornissen
- Haaruitval
- Diaree
- Veranderingen in reuk- en smaakzin
- Vertraagde seksuele rijping en groeistoornissen bij kinderen
Bron: Plum et al., 2010
Magnesiumtekort
Een magnesiumtekort kan ontstaan wanneer je onvoldoende magnesiumrijke voeding binnenkrijgt, wat vaak het gevolg is van een onevenwichtig dieet of voedingsbeperkingen. Magnesium komt voor in veel voedingsmiddelen, zoals noten, zaden, volkoren granen, donkergroene bladgroenten en bananen. Ook een verhoogde behoefte aan magnesium—bijvoorbeeld bij intensieve lichamelijke inspanning of tijdens stress—of een verhoogd verlies door het gebruik van plaspillen of aandoeningen die de opname van voedingsstoffen verstoren, kan leiden tot een tekort (NIH, 2022).
Welke symptomen treden op bij een magnesiumtekort?
Symptomen van een magnesiumtekort kunnen zijn:
- Spierkrampen en spasmen
- Mentale symptomen zoals apathie, depressie en prikkelbaarheid
- Vermoeidheid en zwakte
- Hartritmestoornissen
- Nervositeit en angstgevoelens
Bron: Cleveland Clinic, 2022
Wil je zelf een overzicht krijgen?
Een magnesiumtest van Homed-IQ kan van groot nut zijn bij tekortverschijnselen, omdat magnesium een centrale rol speelt in tal van lichamelijke processen. Door je magnesiumniveau eenvoudig vanuit huis te controleren, kun je een tekort vroegtijdig herkennen en de nodige maatregelen nemen voordat er gezondheidsproblemen ontstaan.
Wat te doen bij tekorten?
Als je tekortverschijnselen vaststelt, moet je snel handelen om gezondheidsproblemen te voorkomen. Een door bloedtests bevestigd tekort vereist een individuele consultatie bij je arts, die gewoonlijk een aanpassing van je voeding, het innemen van voedingssupplementen en het onderzoeken van onderliggende aandoeningen omvat. Daarnaast is het belangrijk om je leefgewoonten te herzien en aan te passen om een voldoende voedingsinname te waarborgen en toekomstige tekorten te voorkomen.
