Hartziekten voorkomen: signalen en wat je kunt doen

Je hartgezondheid verwijst naar de conditie en werking van je hart en bloedvaten. Een gezond hart voorziet het lichaam optimaal van zuurstof en voedingsstoffen. Problemen op dit gebied kunnen leiden tot ernstige ziektes die het dagelijks leven aanzienlijk kunnen beïnvloeden. Hart- en vaatziektes kunnen zelfs levensbedreigend zijn en behoren wereldwijd tot de meest voorkomende doodsoorzaken (WHO, 2024). Dit kan deels komen doordat de eerste tekenen lang onopgemerkt blijven, omdat symptomen vaak pas verschijnen bij acute gebeurtenissen zoals hartaanvallen of bij vergevorderde ziekte. 

Inhoudsopgave

• Wat zijn de functies van het hart?
• Veelvoorkomende hartaandoeningen en hun impact op het leven
• Typische tekenen van hartproblemen
• Tips voor het verbeteren van je hartgezondheid
• Samenvatting

Wat zijn de functies van het hart?

Het hart werkt als een pomp die het hele lichaam voorziet van bloed, zuurstof en voedingsstoffen. Het trekt ritmisch samen om zuurstofarm bloed naar de longen te sturen, waar het wordt verrijkt met zuurstof, en verdeelt het vervolgens door het hele lichaam. Het reguleert ook de bloeddruk om ervoor te zorgen dat organen en weefsels continu optimaal worden voorzien. Ons hart is als een “motor” onmisbaar voor de levensonderhoud van ons lichaam (Cleveland Clinic, 2024).

Belangrijkste risicomarkers voor hartgezondheid

Belangrijke markers voor het beoordelen van je hartgezondheid zijn medische waarden zoals troponine, die op hartspierschade kunnen wijzen, en indicatoren die bepaalde risicofactoren aangeven. Hieronder vallen:

• Bloeddruk: Aanhoudend hoge bloeddruk kan het hart en de bloedvaten zwaar belasten, wat het risico op hartaandoeningen vergroot.
• Cholesterol: Vooral LDL-cholesterol, bekend als “slechte” cholesterol, kan leiden tot plaquevorming in de slagaders en het risico op hartaandoeningen vergroten. HDL-cholesterol, het “goede” cholesterol, helpt overtollig cholesterol uit de slagaders te verwijderen en beschermt daarmee tegen hartaandoeningen.
• Bloedsuiker: Blijvend hoge bloedsuikerwaarden, zoals vaak gezien bij prediabetes en diabetes, kunnen de bloedvaten beschadigen, waardoor de druk op het hart toeneemt en het risico op hart- en vaatziektes toeneemt.
• Ontstekingsmarkers: C-reactief proteïne (CRP) is een ontstekingsmarker waarvan de waarden in het lichaam stijgen bij ontstekingsreacties. Ontstekingen kunnen de binnenwanden van bloedvaten beschadigen, wat bijdraagt aan de vorming van gevaarlijke plaques en het risico op hart- en vaatziekten, zoals atherosclerose, vergroot.

Bron: Mayo Clinic, 2023

Veelvoorkomende hartaandoeningen en hun impact op het leven

Deze ziekten vormen een aanzienlijk gezondheidsrisico en onderstrepen het belang van een gezond hart. Ze kunnen niet alleen je levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden, maar ook tot levensbedreigende situaties leiden. Proactieve monitoring van je hartgezondheid en regelmatige medische controles zijn daarom essentieel om het risico op deze ziekten te minimaliseren.

Wil je zelf een overzicht krijgen?

Als je zelf een overzicht van je hartrisico wilt krijgen, bieden de tests van Homed-IQ een goede manier om belangrijke hartgezondheidsmarkers eenvoudig vanuit huis te controleren. Met de bloedsuikertest krijg je informatie over je bloedsuikerspiegel van de afgelopen drie maanden, en de cholesterintest meet de LDL-, HDL- en totale cholesterolwaarden, evenals triglyceriden, wat inzicht geeft in mogelijke risico’s voor hart- en vaatziekten. De hart- en vaatziekten test levert een gedetailleerde analyse van verschillende markers die essentieel zijn voor de beoordeling van de hartgezondheid.

Typische tekenen van hartproblemen

Hartproblemen kunnen zich op verschillende manieren uiten en de symptomen zijn vaak sluipend en gevarieerd. Ze verschillen tussen mannen en vrouwen: mannen hebben vaker last van typische pijn op de borst, terwijl vrouwen vaak atypische symptomen hebben, zoals vermoeidheid, rugpijn of misselijkheid. 

• Vermoeidheid en zwakte
• Kortademigheid
• Vasthouden van vocht
• Onregelmatige hartslag
• Duizeligheid
• Koude ledematen

Bron: Heartfoundation, 2022

Tips voor het verbeteren van je hartgezondheid

Je levensstijl heeft een grote invloed op je hartgezondheid, en veel aspecten hiervan kun je bewust aanpassen. Deze veranderingen zijn vaak gewoontes die zich in de loop van de tijd hebben gevormd, waardoor ze lastig te veranderen zijn. Hieronder staan de belangrijkste tips om je hartgezondheid te verbeteren. Begin klein en probeer niet alle aanbevelingen in één keer op te volgen.

Voeding

Een hartgezond dieet bevat veel vers fruit en groenten, omdat deze rijk zijn aan belangrijke vitaminen, mineralen en antioxidanten (zoals vitamine C, kalium en bètacaroteen) die ontstekingen remmen en je hart ondersteunen. Voorbeelden zijn bessen, citrusvruchten, paprika en bladgroenten. Ook volle granen (zoals haver, volkoren, zilvervliesrijst en quinoa) en peulvruchten (zoals zwarte bonen, linzen en kikkererwten) horen erbij, omdat ze vezels leveren die je cholesterol kunnen verlagen. Vette vis zoals zalm, makreel en sardines zijn door hun hoge gehalte aan omega 3-vetzuren ook goed voor je hart. Probeer verzadigde vetten en transvetten uit bewerkte producten en fastfood te vermijden, want die verhogen je risico op hartziekten (Mayo Clinic, 2024). 

Beweging

Lichaamsbeweging versterkt de hartspier, verbetert de doorbloeding en helpt bij het controleren van gewicht, bloeddruk en cholesterolgehalte. Matige lichaamsbeweging, zoals stevig wandelen, zwemmen of fietsen, kan het hart al aanzienlijk ten goede komen. Matige lichaamsbeweging, zoals stevig wandelen, zwemmen of fietsen, kan het hart al aanzienlijk ten goede komen. Zelfs lichte lichaamsbeweging kan je hartgezondheid verbeteren als intensievere activiteit niet mogelijk is. Begin altijd langzaam en vraag medisch advies (Heart Foundation, 2024).

Stressbeheer

Chronische stress verhoogt de bloeddruk, veroorzaakt ontstekingen en wordt in verband gebracht met een laag HDL-cholesterol, wat het risico op hart- en vaatziekten vergroot. Stressverlichtingstechnieken omvatten meditatie, yoga, ademhalingsoefeningen of persoonlijke ontspanningstechnieken die helpen stresshormonen zoals cortisol te verminderen en de bloeddruk te verlagen. Omdat stress vaak leidt tot ongezond gedrag zoals emotioneel eten, slaapgebrek en gebrek aan lichaamsbeweging, is het beheersen van stress cruciaal voor een goede hartgezondheid. Professionele hulp kan nuttig zijn als stress een probleem voor je is (American Heart Association, 2023; John Hopkins, 2024).

Alcohol en roken

Roken en alcoholgebruik kunnen een aanzienlijk risico voor je hartgezondheid vormen. Roken beschadigt niet alleen je bloedvaten, maar verhoogt ook je bloeddruk en hartslag. Bovendien bevorderen de chemicaliën in sigarettenrook de vorming van bloedstolsels. Rokers lopen minstens twee keer zoveel risico op hartaanvallen, beroertes en andere aandoeningen in vergelijking met niet-rokers. Alcohol moet slechts met mate worden geconsumeerd, omdat overmatig gebruik ook kan leiden tot een hoge bloeddruk en hartritmestoornissen, en zo het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Stoppen of minderen met roken en alcohol kan je hartfunctie verbeteren en het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk verminderen (Heart Foundation, 2024)

Sociale contacten

Onderzoek heeft aangetoond dat hechte sociale relaties het risico op allerlei gezondheidsproblemen, waaronder hartziekten, kunnen verlagen. Eenzaamheid daarentegen hangt samen met een hoger risico op hart- en vaatziekten. Dat komt mogelijk doordat eenzaamheid gepaard gaat met ongezond gedrag en mentale klachten zoals depressie en negatieve gedachten. Regelmatig contact met familie en vrienden vermindert stress en heeft daardoor ook een positief effect op je hartgezondheid. Zorg dus voor actieve sociale contacten en zoek steun als je je eenzaam voelt (Xia & Li, 2018, CDC, 2023).

Samenvatting

Een gezond hart is essentieel om je lichaam van zuurstof en voedingsstoffen te voorzien en levensbedreigende ziektes te voorkomen. Een hoge bloeddruk, verhoogd LDL-cholesterol en bloedsuiker zijn belangrijke risicofactoren die regelmatig gecontroleerd moeten worden. Gezonde voeding, regelmatige lichaamsbeweging, en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik kunnen je hartgezondheid aanzienlijk verbeteren. Regelmatige medische controles helpen bij het vroegtijdig opsporen van bestaande risico’s en bij het nemen van preventieve maatregelen.