Cholesterol – verhoogde waarden nu onder controle krijgen

Cholesterol is een essentiële stof in ons lichaam die onmisbaar is voor veel functies. Maar als het cholesterolgehalte te hoog is, kan dat een ernstig gezondheidsrisico vormen. Veel mensen hebben een te hoog cholesterol zonder het te weten, omdat het vaak geen symptomen veroorzaakt. Een hoog cholesterolgehalte in het bloed verhoogt het risico op hartziekten—de meest voorkomende doodsoorzaak—en op beroertes—de vijfde doodsoorzaak (CDC, 2023). In dit artikel bespreken we de oorzaken, risico’s en manieren om een te hoog cholesterol tegen te gaan.

Inhoudsopgave

• Wat is cholesterol?
• Welke factoren leiden tot hoge cholesterolwaarden?
• Hoe kan ik hoge cholesterolwaarden herkennen en voorkomen?
• Welke voedingsmiddelen kan ik eten om mijn cholesterolgehalte te verlagen?
• Kan ik met mijn levensstijl mijn cholesterolwaarden verlagen?
• Welke medische maatregelen helpen bij hoge cholesterolwaarden?
• Samenvatting

Wat is cholesterol?

Cholesterol, een vetachtige substantie, is een fundamentele bouwsteen in ons lichaam, die onvervangbaar is voor talrijke biologische functies. Het bevindt zich in elke cel en is belangrijk voor de opbouw en het onderhoud van celmembranen. Ons lichaam heeft cholesterol ook nodig voor de aanmaak van vitamine D, hormonen zoals oestrogeen en testosteron, en galzuren, die helpen bij de spijsvertering.
Cholesterol circuleert in het bloed en wordt ingedeeld in twee hoofdtypen:

• LDL-cholesterol (Low-Density Lipoprotein) wordt vaak beschouwd als “slecht” cholesterol, omdat een te hoog LDL-niveau kan leiden tot ophoping van plaque in de slagaders, wat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.
• HDL-cholesterol (High-Density Lipoprotein) wordt daarentegen beschouwd als “goed” cholesterol, omdat het helpt om overtollig cholesterol uit de slagaders terug naar de lever te transporteren, waar het wordt afgebroken.

Cholesterol wordt zowel via de voeding opgenomen als door de lever geproduceerd Een evenwichtige hoeveelheid cholesterol is essentieel voor de gezondheid, maar een onevenwicht, vooral een te hoog LDL-niveau, kan gezondheidsrisico’s met zich meebrengen (Cleveland Clinic, 2022).

Welke factoren leiden tot hoge cholesterolwaarden?

Verhoogde cholesterolwaarden kunnen door verschillende oorzaken ontstaan. Sommige van deze oorzaken kunnen we beïnvloeden, terwijl andere genetisch bepaald zijn. Hieronder staan de belangrijkste oorzaken en risicofactoren die kunnen bijdragen aan een hoog cholesterolgehalte:

• Roken
• Gebrek aan lichaamsbeweging
• Overgewicht
• Medische aandoeningen
• Ongezonde voeding
• Leeftijd en geslacht
• Medicijnen
• Genen

Bron: CDC, 2023

Verschillende factoren die kunnen leiden tot een verhoogd cholesterolgehalte zijn onder meer leefgewoonten en bepaalde aandoeningen. Een voeding rijk aan verzadigde vetten en transvetten, weinig lichaamsbeweging, overgewicht, roken en overmatig alcoholgebruik verhogen het LDL-cholesterol en kunnen het HDL-cholesterol verlagen. Genetische factoren zoals familiaire hypercholesterolemie (een stofwisselingsstoornis die zorgt voor een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed), evenals leeftijd en geslacht, beïnvloeden ook het cholesterolgehalte. Het risico neemt toe met de leeftijd en vrouwen hebben na de menopauze vaak hogere waarden. Bepaalde aandoeningen zoals diabetes, nierziekten en een trage schildklierwerking, net als het gebruik van bepaalde medicijnen zoals diuretica (plaspillen) of bepaalde bètablokkers (bij hoge bloeddruk), kunnen het cholesterolgehalte eveneens verhogen. Door inzicht te krijgen in deze oorzaken kun je gerichtere maatregelen nemen om een hoog cholesterol onder controle te houden en het risico op hart- en vaatziekten te verlagen (Cleveland Clinic, 2022). 

Hoe kan ik hoge cholesterolwaarden herkennen en voorkomen?

Hoge cholesterolwaarden tonen vaak geen directe symptomen, wat betekent dat veel mensen niet weten dat ze een risico lopen. Daarom worden hoge waarden vaak pas ontdekt als er al gezondheidsproblemen zijn opgetreden. Om deze reden wordt een preventieve test aanbevolen, vooral voor mensen vanaf 40 jaar, om regelmatig het cholesterolgehalte te checken (NIH, 2022). Dit omvat bloedtests die de totale cholesterolwaarde evenals de waarden van LDL, HDL en triglyceriden meten.

De thuistests van Homed-IQ, zoals de cholesteroltest en de hartgezondheidstest, zijn in dit opzicht bijzonder waardevol. Ze bieden een eenvoudige en handige manier om meer te weten te komen over je eigen cholesterolgehalte of hart- en vaatgezondheid, zonder een doktersbezoek te hoeven plannen. Deze tests kunnen een belangrijk instrument zijn om je eigen gezondheidsrisico beter in te schatten en vroegtijdig maatregelen te nemen als het cholesterolgehalte te hoog is. Dit kan op de lange termijn gezondheidsproblemen voorkomen.

Welke voedingsmiddelen kan ik eten om mijn cholesterolgehalte te verlagen?

De juiste voeding speelt een cruciale rol bij het verlagen van het cholesterolgehalte, met de nadruk op het verminderen van verzadigde vetten en transvetten. Het is een veelvoorkomend misverstand dat alle vetten slecht zijn voor de gezondheid; in werkelijkheid zijn omega 3-vetzuren, die voorkomen in vis en bepaalde plantaardige oliën, goed voor de bloedvaten en helpen ze het cholesterol te verlagen.

Op welke voedingsmiddelen moet ik letten als ik mijn cholesterolgehalte wil verlagen?

Om het cholesterolgehalte te verlagen, moet je vooral letten op de hoeveelheid verzadigde vetzuren op de etiketten van voedingsmiddelen, aangezien deze het LDL-cholesterolgehalte kunnen verhogen, en producten met een hoger aandeel aan onverzadigde vetzuren verkiezen, die gezonder zijn voor het hart. Volgens de National Health Service zou een man gemiddeld niet meer dan 30 g en een vrouw niet meer dan 20 g verzadigde vetzuren per dag moeten consumeren (NHS, 2023).

Opmerking: Over het algemeen is het belangrijk om light-producten kritisch te bekijken en ze niet automatisch als gezondere optie te beschouwen, omdat ze vaak meer suiker bevatten. Een evenwichtige voeding en een kritische blik op de ingrediënten zijn cruciaal.

Kan ik met mijn levensstijl mijn cholesterolwaarden verlagen?

Naast een evenwichtige voeding zijn er talrijke belangrijke levensstijlfactoren die effectief kunnen bijdragen aan het verlagen van het cholesterolgehalte en zo de gezondheid van het hart aanzienlijk kunnen verbeteren. Hieronder vallen:

• Regelmatige fysieke activiteit: Bewegen kan helpen het HDL-cholesterolgehalte te verhogen. Het doel is om minstens 30 minuten per dag fysiek actief te zijn (Mayo Clinic, 2023)
• Gewichtsbeheer: Gewichtsverlies kan het cholesterolgehalte aanzienlijk verbeteren, vooral bij overgewicht. Overgewichtige en obese volwassenen kunnen aantoonbaar het “slechte” LDL-cholesterol verlagen en het “goede” HDL-cholesterol verhogen, door slechts 3 tot 5% van hun gewicht te verliezen (NIH, 2022)
• Stoppen met roken: Aanhoudend roken kan leiden tot een stijging van het totale cholesterol, LDL-cholesterol en triglyceridengehaltes, terwijl tegelijkertijd de HDL-cholesterolwaarden dalen. Stoppen met roken is dus een belangrijke factor die kan bijdragen aan de verbetering van cholesterolwaarden.
• Stressmanagement: Stress kan indirect invloed hebben op het cholesterolgehalte door te leiden tot ongezond gedrag, zoals te veel eten, roken of overmatig alcoholgebruik. Deze gedragingen kunnen leiden tot een verhoging van het cholesterolgehalte en het risico op hartziekten. Langdurige stress kan ook leiden tot de afgifte van cortisol, het stresshormoon, dat op de lange termijn een hoog cholesterolgehalte in het bloed en andere risico’s voor hartziekten kan veroorzaken. Technieken voor stresshantering, zoals meditatie, yoga of regelmatige beweging, kunnen helpen.

Bron: Cleveland Clinic, 2022

Bij het omgaan met hoge cholesterolwaarden kan de overvloed aan tips en aanbevelingen snel overweldigend worden. Het kan dan helpen om je eerst op één enkele tip te focussen die voor jou bijzonder relevant is en deze duurzaam op te nemen. Door je telkens op één verandering te concentreren, vergroot je de kans op langetermijnsucces en duurzame verbeteringen in je levensstijl. Op deze manier wordt het makkelijker om gemotiveerd te blijven bij het actief verbeteren van je cholesterolwaarden.

Welke medische maatregelen helpen bij hoge cholesterolwaarden?

Naast levensstijlveranderingen zijn er ook medische behandelmethoden voor hoge cholesterolwaarden. Deze omvatten verschillende soorten medicijnen om het cholesterolgehalte te verlagen en het risico op hart- en vaatziekten te verminderen. De keuze voor een specifieke behandeling hangt af van de persoonlijke gezondheidstoestand en risicoprofiel en moet in overleg met een arts worden gemaakt.

Samenvatting

Hoge cholesterolwaarden kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals hartziekten en beroertes, maar blijven vaak onopgemerkt. Belangrijke oorzaken zijn bepaalde leefgewoonten, zoals roken en een gebrek aan beweging, en medische aandoeningen. Een cholesterinbewuste voeding en levensstijlveranderingen zijn essentiële maatregelen om hoge cholesterolwaarden te verlagen. Regelmatige cholesteroltests kunnen helpen om tijdig passende maatregelen te nemen.