Welke rol speelt oestrogeen bij mannen?

Hormonen zijn chemische boodschappers die in de endocriene klieren worden aangemaakt. Ze regelen belangrijke lichaamsfuncties – van basisbehoeften zoals honger tot complexe processen zoals voortplanting. Voortplantingshormonen zoals oestrogeen en testosteron spelen zowel bij vrouwen als bij mannen een belangrijke rol. Hoewel oestrogeen vaak als “vrouwelijk geslachtshormoon” wordt gezien, is het ook onmisbaar voor de mannelijke gezondheid. Het beïnvloedt de gezondheid van de botten, de hersenfunctie, het hart- en vaatstelsel, de seksuele functie en de vruchtbaarheid.

In dit artikel lees je hoe mannen oestrogeen aanmaken, welke functies het heeft, welke symptomen kunnen optreden bij een hormonale disbalans en wanneer het verstandig is om medisch advies te vragen.

Inhoudsopgave

• Wat zijn androgenen en oestrogenen?
• Hoe mannen oestrogeen aanmaken
• Wat is de functie van oestrogeen bij mannen?
• Symptomen van een hormonale disbalans
• Oorzaken van hoog en laag oestrogeen bij mannen
• Regulering van de oestrogeenspiegel bij mannen
• FAQ – Veelgestelde vragen 

Wat zijn androgenen en oestrogenen?

Voortplantingshormonen kunnen grofweg worden onderverdeeld in androgenen en oestrogenen.

• Androgenen (bijv. testosteron, DHEA): Worden bij mannen in grotere hoeveelheden geproduceerd en zijn bepalend voor mannelijke kenmerken zoals lichaamsbeharing, spiermassa, een diepe stem en de voortplanting. Ze worden voornamelijk aangemaakt in de testes, bijnieren en (bij vrouwen) in de eierstokken (Cleveland Clinic, 2021).

• Oestrogenen: Een groep geslachtshormonen die bij vrouwen vooral in de eierstokken worden geproduceerd, maar ook bij mannen in kleinere hoeveelheden voorkomen (Cleveland Clinic, 2022). Er bestaan drie vormen: oestron, oestradiol en oestriol. Oestradiol is de biologisch meest actieve vorm en de belangrijkste voor de mannelijke gezondheid.

Hoe mannen oestrogeen aanmaken

Bij mannen ontstaat oestrogeen niet direct in de testes, maar vooral door de omzetting van testosteron in oestradiol. Dit proces vindt plaats in de testes, bijnieren, hersenen, vetweefsel, huid en botten en wordt mogelijk gemaakt door het enzym aromatase (Cooke et al, 2017).

Wat is de functie van oestrogeen bij mannen?

Een gebalanceerd oestrogeengehalte is belangrijk voor verschillende processen:

• Voortplantingssysteem: Ondersteunt de productie van sperma, libido en vruchtbaarheid (Schulster et al., 2016).

• Botgezondheid: Reguleert de botdichtheid en beschermt tegen osteoporose (Cauley, 2014).

• Hart- en vaatgezondheid: Helpt het cholesterolgehalte te reguleren en kan beschermen tegen hartziekten. Mannen met hartproblemen hebben vaak lagere oestrogeen- en testosteronwaarden (Bajelan et al., 2019).

• Hersenen: Draagt bij aan cognitieve functies, geheugen en stemming (Luine, 2014).

Symptomen van een hormonale disbalans

Te hoge oestrogeenspiegel bij mannen

Een teveel aan oestrogeen kan de volgende klachten veroorzaken (Haghighi, 2020):

• Gynaecomastie (vergrote borstklieren)

• Erectiestoornissen

• Verminderd libido

• Gewichtstoename, vooral rond de buik

• Vermoeidheid

• Stemmingswisselingen of depressieve gevoelens

• Afname van spiermassa

• Onvruchtbaarheid

Te lage oestrogeenspiegel bij mannen

Een licht tekort is vaak onschuldig, maar kan ook klachten geven. De oorzaak is vaak hypogonadisme, een verminderde werking van de testes (Jewell, 2023). Mogelijke symptomen zijn:

• Verminderd libido

• Erectiestoornissen

• Toename van lichaamsvet

• Verminderde botdichtheid (osteoporose)

• Stemmingswisselingen of prikkelbaarheid

Oorzaken van hoog en laag oestrogeen bij mannen

Oorzaken van een hoge oestrogeenspiegel

• Medicijnen (bijv. bepaalde antibiotica, antipsychotica, kruidenpreparaten zoals ginseng)

• Overgewicht en een verhoogd vetpercentage

• Leverziekten

• Bijnier­tumoren

• Hormonale aandoeningen zoals hypogonadisme

Oorzaken van een lage oestrogeenspiegel

• Auto-immuunziekten

• Nier- of leverziekten

• Genetische aandoeningen

• Ondervoeding of snel gewichtsverlies

• Tumoren in de hypofyse of testes

• Niet-ingedaalde testes (cryptorchisme)

Bron: Jewell, 2023

Normwaarden voor oestradiol bij mannen (bloedwaarden)

• Volwassen mannen: ca. 10–40 pg/ml (afhankelijk van het laboratorium): Waarden buiten dit bereik moeten altijd door een arts beoordeeld worden.

Regulering van de oestrogeenspiegel bij mannen

Een gezonde hormoonbalans kun je op verschillende manieren ondersteunen:

• Medische behandeling: afhankelijk van de oorzaak, altijd onder begeleiding van een arts.

• Minder alcohol: Overmatig alcoholgebruik belast de lever en verlaagt testosteron (Yafi et al., 2016).

• Gezonde leefstijl: Regelmatige beweging, een evenwichtig voedingspatroon en voldoende slaap dragen bij aan hormonale balans.

Belangrijk: Bij vermoeden van een hormonale disbalans moet je altijd een arts raadplegen.

FAQ – Veelgestelde vragen 

Welke functie heeft oestrogeen bij mannen?
Het reguleert libido, spermaproductie, botdichtheid, hartgezondheid en cognitieve functies.

Wat gebeurt er als mannen te veel oestrogeen hebben?
Mogelijke symptomen zijn gewichtstoename, borstvorming, verlies van libido en stemmingswisselingen.

En bij te weinig oestrogeen?
Het risico op osteoporose neemt toe. Daarnaast kunnen klachten optreden zoals verlies van libido, vermoeidheid en prikkelbaarheid.

Hoe kan ik mijn oestrogeenspiegel testen?
Met een bloedtest kan de oestradiolwaarde worden bepaald.

Wanneer moet ik naar een arts?
Als je langdurig klachten hebt zoals verlies van libido, erectiestoornissen, onverklaarbare gewichtstoename of stemmingswisselingen.

Samenvatting

Oestrogeen is niet alleen een “vrouwelijk hormoon”, maar ook essentieel voor de mannelijke gezondheid. Een disbalans – zowel te hoog als te laag – kan uiteenlopende klachten veroorzaken. Met een gezonde leefstijl en medische begeleiding kunnen hormonale stoornissen behandeld worden en kan je welzijn verbeteren.