Wat is het verschil tussen een HPV-test en een uitstrijkje (Pap-test)?
Inhoudsopgave
- Hoe werkt een uitstrijkje?
- Hoe werkt een HPV-test?
- Welke test is het beste om baarmoederhalskanker op te sporen?
- Hoe vaak moet je een uitstrijkje laten doen?
- Zijn er alternatieven voor een uitstrijkje?
- Hoe vaak moet je een HPV-test doen?
- Wat gebeurt er als je HPV-test positief is?
- Wat gebeurt er als je uitstrijkje afwijkend is?
- HPV-zelftesten voor thuis
Hoe werkt een uitstrijkje?
Uitstrijkjes zijn de meest gebruikte methode voor het vroegtijdig opsporen van baarmoederhalskanker en worden al tientallen jaren gebruikt. Bij een uitstrijkje wordt er een celmonster van de baarmoederhals genomen en onderzocht op veranderingen die zich kunnen ontwikkelen tot kanker. Dit monster wordt afgenomen tijdens een inwendig onderzoek bij de huisarts of gynaecoloog. Een uitstrijkje spoort geen HPV op, maar zoekt naar celveranderingen in de baarmoederhals.
Hoe werkt een HPV-test?
In tegenstelling tot een uitstrijkje, detecteert een HPV-test een infectie met HPV in de baarmoederhals, niet de celveranderingen of kanker zelf (NIH, 2022). Deze tests controleren op hoogrisico-HPV-types die in verband worden gebracht met kanker, en niet op laagrisico-HPV-types die genitale wratten veroorzaken. HPV-tests kunnen worden uitgevoerd tijdens een inwendig onderzoek, vaak tegelijk met een uitstrijkje. Het is echter ook mogelijk om een HPV-test uit te voeren zonder inwendig onderzoek, door zelf een vaginale swab te nemen en het monster op te sturen voor analyse. Deze test kan zowel in een huisartsenpraktijk als thuis worden gedaan. De HPV-test voor vrouwen van Homed-IQ is een zelfafnametest die je thuis kunt uitvoeren. Deze testmethode wordt ook door sommige overheden gebruikt voor mensen die het ongemakkelijk vinden om een uitstrijkje door een arts te laten doen. Als er HPV wordt aangetroffen, is het wel altijd nodig om aanvullend een uitstrijkje te laten doen bij een arts (RIVM, 2022).
Welke test is het beste om baarmoederhalskanker op te sporen?
HPV-tests kunnen infecties met kankerverwekkende HPV-types opsporen, maar niet de voorstadia van kanker of kankercellen zelf. Daarom moet bij een positieve hoogrisico-HPV-test altijd een uitstrijkje worden gedaan. Uit nieuw onderzoek blijkt echter dat HPV-tests mogelijk beter zijn in het voorkomen van baarmoederhalskanker dan alleen uitstrijkjes, omdat ze de oorzaak van de celveranderingen (HPV) al kunnen opsporen vóórdat die veranderingen optreden (Gage et al., 2014). Bovendien zijn de resultaten van een HPV-test duidelijker te interpreteren als positief of negatief, terwijl een uitstrijkje een visuele beoordeling vereist door een patholoog – een proces dat gevoeliger is voor fouten. Er is meer onderzoek nodig om te bepalen welke screeningsmethode het meest effectief is om baarmoederhalskanker te voorkomen.
In Nederland is het bevolkingsonderzoek naar hoogrisico-HPV in de afgelopen jaren de eerste stap geworden in het screenen op baarmoederhalskanker, in plaats van het uitstrijkje (Radboud UMC, 2020). Volgens de huidige richtlijnen wordt bij een positieve hoogrisico-HPV-test hetzelfde monster onderzocht op celveranderingen, of wordt – bij een zelftest – een uitstrijkje ingepland.
Hoe vaak moet je een uitstrijkje laten doen?
De leeftijd waarop je begint met screening en hoe vaak dat moet gebeuren, hangt af van de richtlijnen in het land waar je woont. In Nederland begint de screening op 30-jarige leeftijd en vindt die elke 5 jaar plaats (RIVM, 2022). In Duitsland worden uitstrijkjes jaarlijks aangeboden vanaf 20 jaar. Vrouwen ouder dan 35 krijgen elke 3 jaar een HPV-test en een uitstrijkje (Robert-Koch-Institut, 2022). De richtlijnen verschillen vaak per land, vanwege uiteenlopende inzichten over de voor- en nadelen van vroegtijdige screening. Vaker testen en eerder beginnen kan leiden tot het opsporen van meer gevallen, maar ook tot onnodige behandelingen en zorgen, omdat veel HPV-infecties of celveranderingen niet tot kanker leiden. De meeste hoogrisico-HPV-infecties verdwijnen bij jonge mensen vanzelf zonder behandeling (Radboud UMC, 2022). Sommige mensen hebben echter vaker of eerder onderzoek nodig, afhankelijk van hun persoonlijke situatie of eerdere uitslagen. Overleg met je huisarts wat voor jou geschikt is. Wacht ook niet met een bezoek aan de huisarts als je klachten hebt buiten de aanbevolen leeftijdsgroep. Als je kiest voor een HPV-zelftest, lees dan goed het deel “Voor wie is deze test geschikt?” voordat je een keuze maakt.
Zijn er alternatieven voor een uitstrijkje?
Sommige vrouwen vinden het om verschillende redenen ongemakkelijk om een uitstrijkje te laten afnemen in een huisartsenpraktijk. Hoewel een uitstrijkje nodig is om celveranderingen in de baarmoederhals te bevestigen, kan screening op hoogrisico-HPV vóór een uitstrijkje vrouwen de mogelijkheid geven om het uitstrijkje te vermijden als ze negatief testen. Veel hoogrisico-HPV-tests worden uitgevoerd door artsen, maar het is ook mogelijk om zelf een test uit te voeren. Zelftesten zijn een uitkomst voor vrouwen die geen toegang hebben tot reguliere screening, en kunnen leiden tot betere gezondheidsresultaten dan helemaal niet testen. Mogelijke toekomstige methoden, die nog niet zijn goedgekeurd, zijn onder andere testen via urine of menstruatiebloed.
Hoe vaak moet je een HPV-test doen?
Net als bij uitstrijkjes hangt de frequentie van HPV-tests af van de landelijke richtlijnen. In Nederland is de HPV-test de hoofdvorm van screening op baarmoederhalskanker geworden, terwijl deze in Duitsland alleen wordt gebruikt voor bepaalde groepen. Als je geen toegang hebt tot een HPV-test via het bevolkingsonderzoek, kun je overwegen een HPV-zelftest te doen, zoals die van Homed-IQ.
Wat gebeurt er als je HPV-test positief is?
Als je test positief is op hoogrisico-HPV, dan is een uitstrijkje nodig om te kijken of er celveranderingen zijn in de baarmoederhals. Als je de test tijdens een inwendig onderzoek hebt gedaan, kan hetzelfde monster direct worden getest op HPV. Als je een zelftest hebt gedaan, moet je een afspraak maken met je huisarts voor een uitstrijkje. Een positieve HPV-test betekent niet dat je kanker hebt. Het is wel belangrijk om een arts te raadplegen zodat kanker uitgesloten kan worden of verdere stappen genomen kunnen worden.
Tip: Lees ook ons artikel “HPV en kanker begrijpen”.
Wat gebeurt er als je uitstrijkje afwijkend is?
Als er afwijkende cellen worden aangetroffen, word je waarschijnlijk doorverwezen naar een gynaecoloog voor verder onderzoek. Ook dan betekent het niet automatisch dat je kanker hebt, maar verder onderzoek is wel nodig. De volgende stappen kunnen zijn: regelmatige controle-uitstrijkjes of een colposcopie – een onderzoek waarbij een arts met een vergrootglas naar de baarmoederhals kijkt en eventueel een stukje weefsel afneemt voor verder onderzoek (Johns Hopkins Medicine, 2022).
HPV-zelftesten voor thuis
HPV-tests en uitstrijkjes zijn belangrijke hulpmiddelen om baarmoederhalskanker in een vroeg stadium op te sporen of zelfs te voorkomen. Met Homed-IQ kun je je baarmoederhalsgezondheid eenvoudig en privé vanuit huis controleren, wanneer het jou uitkomt. Deze HPV-test screent op de twee meest risicovolle HPV-types (type 16 en 18) en 12 andere hoogrisico-types. Je neemt thuis eenvoudig een monster af en stuurt het op naar een gecertificeerd laboratorium. Je ontvangt een labrapport dat je kunt gebruiken voor vervolgzorg bij een positieve uitslag.
