Wanneer geldt ontlasting als gezond?

Het is niet iets waar vaak over gesproken wordt, maar je stoelgang kan veel vertellen over je gezondheid. Niet alleen de kleur en consistentie zijn belangrijke factoren, maar ook de geur en hoe vaak je naar het toilet gaat zijn relevante indicatoren voor de staat van je gezondheid. Maar wat is eigenlijk een gezonde stoelgang? Is diarree gevaarlijk? En betekent bloed in de ontlasting altijd darmkanker? Hoe vaak zou je gemiddeld naar het toilet moeten gaan? In dit artikel bespreken we de kenmerken van zowel gezonde als ongezonde ontlasting.

Inhoudsopgave

• Wanneer is stoelgang gezond?
• Kleur van de ontlasting
• Consistentie van de ontlasting
• Frequentie van stoelgang
• Tips voor een betere stoelgang

Wanneer is stoelgang gezond?

Over het algemeen is ontlasting gezond als deze licht tot donkerbruin van kleur is, niet te dun of te hard is, en vies ruikt maar niet doordringend of verrot. Maar waarom is stoelgang eigenlijk zo belangrijk? Via de ontlasting scheidt je lichaam – en dus ook je spijsverteringskanaal – allerlei onbruikbare voedselresten uit. Naast deze resten bevat je ontlasting ook andere afvalstoffen uit de stofwisseling en spijsvertering. Denk bijvoorbeeld aan:

• Afbraakproducten van hemoglobine – deze geven je ontlasting de typische kleur

• Water

• Slijm

• Spijsverteringssappen

• Dode micro-organismen uit je darmflora

• Cellen uit het darmslijmvlies, die regelmatig worden afgestoten

Als je ontlasting sterker ruikt dan normaal of aan de dunne kant is, hoef je je niet meteen zorgen te maken. Bepaalde voedingsmiddelen kunnen je stoelgang beïnvloeden. Producten met suiker, zuivel of koolsoorten kunnen bijvoorbeeld een sterke en onaangename geur veroorzaken vanwege het relatief hoge zwavelgehalte.

Kleur van de ontlasting

Naast een vieze geur kunnen ook bepaalde voedingsmiddelen zorgen voor een andere kleur van je ontlasting dan normaal. Zo raken sommige mensen erg ongerust als hun ontlasting een roodachtige kleur heeft. In veel gevallen is dit echter het gevolg van het eten van rode biet of voedingsmiddelen met rode kleurstof. Ook medicijnen kunnen soms een rood of roze effect geven. Zit er echt bloed in je ontlasting, dan is het verstandig om contact op te nemen met je huisarts. Dat kan wijzen op aambeien, maar ook op abnormale gezwellen of darmkanker.

Donkergroene groenten zoals boerenkool en spinazie kunnen je ontlasting een groene kleur geven. Groene diarree daarentegen kan een teken zijn van een maag-darminfectie en niet alleen een gevolg van je dieet.

Gele tot oranje ontlasting kan onschuldig zijn en ontstaan door een vetarm dieet, snelle spijsvertering of het eten van veel carotenerijke producten zoals wortels. Mogelijke schadelijke oorzaken zijn galproblemen (tekort aan gal), leveraandoeningen, malabsorptie (problemen met vetvertering) of glutenintolerantie (coeliakie). Heeft je ontlasting een penetrante geur en spoel je het moeilijk weg? Dan spreekt men van vettige ontlasting.

Ook zwarte of witte ontlasting is mogelijk. Zwarte ontlasting kan ontstaan door bijvoorbeeld het gebruik van norit of ijzersupplementen. Witte ontlasting duidt meestal op galproblemen.

Belangrijk: Zwarte ontlasting kan ook wijzen op een bloeding in het bovenste deel van het spijsverteringskanaal. Vaak is er dan niet genoeg bloed aanwezig om de ontlasting rood of zwart te kleuren, waardoor bloedverlies in het darmkanaal onopgemerkt kan blijven. Dit maakt behandeling bij een noodgeval lastiger. Het is daarom aan te raden om vanaf je 50e regelmatig een darmkankerscreening te doen.

Consistentie van de ontlasting

Zoals eerder genoemd, kan ontlasting in veel verschillende vormen en kleuren voorkomen. Gelukkig is er een wetenschappelijke schaal om stoelgang te classificeren: de Bristol Stool Chart. Deze schaal werd in 1997 ontwikkeld aan de Universiteit van Bristol. Sindsdien hebben verschillende onderzoeken bevestigd dat deze schaal betrouwbaar is. Artsen gebruiken ‘m dan ook nog steeds.

De schaal verdeelt ontlasting in zeven types, ingedeeld in drie hoofdcategorieën:

• Te zacht

• Normaal

• Te hard

Deze indeling helpt om de consistentie van de ontlasting beter te beoordelen en mogelijke afwijkingen te herkennen. Zo krijg je meer inzicht in je spijsvertering en eventuele gezondheidsproblemen.

Frequentie van stoelgang

Nu je weet hoe kleur en consistentie een rol spelen, vraag je je misschien af: hoe vaak is “normale” stoelgang eigenlijk? Er is geen universeel antwoord, want het verschilt per persoon. Als je drie dagen geen stoelgang hebt gehad, hoef je niet meteen bang te zijn voor een verstopping. Gemiddeld wordt gezegd dat één keer per dag ideaal is, maar dat is slechts een richtlijn. Volgens een Amerikaans onderzoek voldoet slechts 40% van de mensen aan deze norm. Maar liefst 95,5% valt onder de zogeheten 3-3-regel: mensen hebben tussen de drie keer per dag en drie keer per week ontlasting.

Je voeding en medicijngebruik hebben ook invloed op de frequentie. Vezelrijke groenten stimuleren de stoelgang, terwijl zetmeelrijke voeding zoals aardappels eerder verstopping kan veroorzaken. Ook je waterinname speelt een rol: te weinig drinken kan je ontlasting uitdrogen, waardoor je minder vaak moet.

Tips voor een betere stoelgang

Zoals je gemerkt hebt, heeft voeding veel invloed op je darmen. Maar er zijn nog meer dingen die je kunt doen om je stoelgang te verbeteren. Hier zijn vier simpele tips van Homed-IQ:

1. Beweeg regelmatig, want lichaamsbeweging helpt je spijsvertering.

2. Drink voldoende water – het liefst ongeveer 2 liter per dag.

3. Vermijd voedsel en dranken die je maag kunnen irriteren, zoals alcohol, cafeïne, pittig of vet eten.

4. Eet voldoende vezels. Denk aan groenten, fruit, peulvruchten en volkorenproducten.